گاز گرفتگی با مونوکسید کربن زنگ خطر تکراری برای یک مرگ آرام
روان ما: هجوم هوای سرد به مناطق مختلف کشورمان و افزایش استفاده از وسایل گرمایشی که اغلب گازسوز است، سبب شده تا زنگ خطر گازگرفتگی یا همان مرگ خاموش را درپی استفاده از لوازم غیراستاندارد گرمایشی و گازسوز یا بی احتیاطی و بهره برداری غیراصولی از این وسایل به صدا دربیاورد. خطری که ممکنست هر شهروندی را تهدید کند، اما احتمالاً بسیاری خودرا در معرض آن نمی دانند.
به گزارش روان ما به نقل از خبرگزاری ایرنا، مسمومیت با گاز منوکسیدکربن(CO) یکی از شایعترین مسمومیت ها در فصل سرد سال و از مرگبارترین انواع مسمومیت ها به حساب می آید. ازاین رو ضرورت رعایت نکات ایمنی جهت جلوگیری از مسمومیت ناشی از گازها بخصوص گاز مونوکسید کربن مورد تاکید است.
اول تا هفتم آبان ماه بعنوان «هفته جلوگیری از مسمومیت ها» نامگذاری شده که شعار محوری آن طی سالجاری «سلامتی را با افزایش آگاهی و اقدام پیشگیرانه از مسمومیت ها محافظت کنیم» است و روز پنج شنبه سوم آبان با عنوان «پیشگیری از مسمومیت ناشی از گازها و منوکسید کربن» اعلام شده است.
متأسفانه هر سال تعداد زیادی از هموطنان ما بر اثر مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن جان خودشان را از دست می دهند که این تعداد گاهی اوقات به ۱۰۰۰ نفر در طول یک سال می رسد و تعداد بیشتری از افراد هم بر اثر مسمومیت با این گاز در بیمارستان ها بستری می شوند.
اغلب وسایل موجود در خانه مانند بخاری گازی، شومینه، آبگرمکن، موتورخانه، اجاق خوراک پزی، پیک نیک و همچنین خودرو ها قادر به تولید این گاز کشنده هستند، بخصوص هنگامی که شعله و تهویه آنها به خوبی تنظیم نشده و به اصطلاح گرفتار بدسوزی (یا احتراق ناقص) شده باشند.
اگر این گاز خطرناک و مرگ بار توسط دودکش به درستی به خارج از محیط هدایت نشود و یا تهویه هوای مناسب وجود نداشته باشد، در محیط خانه منتشر می شود و همه یا بیشتر اشخاصی که در آن محیط هستند را مسموم کرده و در نهایت سبب مرگ و صدمه های جبران ناپذیر می شود و از آنجائیکه این گاز بی رنگ، بی بو و بسیار سمی و کشنده است، مسمومیت منجر به مرگ آن، به «مرگ خاموش» مشهور شده است.
اگرچه هر سال هم از جانب سازمان ها و نهادهای امدادی همچون پزشکی قانونی، آتش نشانی و اورژانس در این حوزه سفارش هایی عرضه می شود اما باز هم این گونه مرگ ها همواره دنبال شکار خود می گردد، مرگ هایی که با رعایت اصول ایمنی از آن کم می شود و ده ها خانواده در سوگ عزیزانشان داغدار نخواهند شد.
نیمه دوم سال است و آمار از افزایش جانباختگان به علت مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن خبر می دهند بگونه ای که این آمارها نشان می دهند که بیشتر از ۷۰ درصد تلفات گازگرفتگی در هر سال در ارتباط با نیمه دوم است.
مونوکسید کربن گازی سمی و خطرناک
مونوکسید کربن گازی سمی و خطرآفرین است و چون بدون بو و مزه و غیر قابل دیدن است، اغلب، آنرا قاتل خاموش یا نامرئی می نامند؛ بیشترین مسمومیت با این گاز و همینطور بالاترین مرگ ها براثر این گاز در فصل سرد و در نیمه دوم سال اتفاق می افتد.
مونوکسید کربن با فرمول شیمیایی( CO)، گازی است که بر اثر ناقص سوختن کربن بوجود می آید؛ این گاز بسیار سمی است، اما رنگ و بوی خاصی ندارد بنابراین کربن مونوکسید قاتل نامرئی نامیده می شود، میل ترکیبی مونوکسید کربن با هموگلوبین خون حدود ۲۵۰ برابر بیشتر از میل ترکیب با گاز اکسیژن است. در خون انسان حدود پنج درصد کربن مونوکسید کربن وجود دارد، اما اگر این مقدار به ۲۰ درصد برسد سبب مرگ خواهد شد.
استنشاق هوای آلوده به گاز مونوکسید کربن مانع از اکسیژن رسانی به بافت های بدن می شود و می تواند باعث صدمه های مغزی شود؛ در محیط های بسته، همچون خانه، دفتر کار، کلاس درس و خودرو، تجمع حتی مقدار اندکی از گاز CO می تواند خطرناک باشد.
مونوکسیدکربن محصول احتراق ناقص مواد سوختی، همچون گاز شهری، گاز کپسول، نفت، بنزین، گازوئیل، پارافین، زغال سنگ، زغال چوب و چوب است و اگر وسیله ای که با سوخت کار می کند و دارای عملکرد معیوب باشد یا به صورت صحیح نصب نشده باشد و یا دارای دودکش مناسب نباشد، می تواند منبع تولید و انتشار گاز CO به شمار آید.
وقوع مسمومیت با منوکسیدکربن غالبا در منازل رخ می دهد
وقوع مسمومیت با منوکسیدکربن غالبا در فصول سرد سال و بیشتر در منازل رخ می دهد، علائم مسمومیت با این گاز غیراختصاصی و معمولاً شامل سردرد، سرگیجه، ضعف، استفراغ، درد قفسه سینه و گیجی هستند. قرار گرفتن در معرض مقادیر بسیار زیاد این گاز می تواند منجر به از دست دادن هوشیاری، آریتمی، تشنج یا مرگ شود.
مسمومیت با منوکسیدکربن قابل پیشگیری است، یکی از اصلی ترین راههای جلوگیری از مسمومیت با این گاز تعمیر و نگهداری سالانه لوازم خانگی گازسوز است. استفاده از سیستمهای هشداردهنده سطوح خطرناک منوکسید کربن در منازل هم جهت پیشگیری سفارش می شود. سایر روشهای مهم برای پیشگیری عبارتند از: اجتناب از استفاده از وسایل گازسوز بدون تهویه داخل منازل، اجاق گاز یا اجاقهای هیزمی، بدون تهویه و شومینه های بدون تهویه است.
پیشگیری از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن در مواقعی که افراد در یک فضای بسته می خواند، از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. بدون جلوگیری از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن امکان دارد این افراد هیچگاه از خواب بیدار نشوند. بنابراین باید ایمنی را رعایت نمود.
نکاتی برای جلوگیری از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن
سیستم گرمایشی محیط های سربسته باید توسط کارشناس مورد بررسی قرار بگیرد. هر گونه وسیله ی گرمایشی و پخت و پز که با استفاده از سوخت فسیلی کار می کند خطر مسمویت با گاز مونوکسید کربن را به دنبال دارد و باید مورد بررسی قرار بگیرد.
از اجاق های گریل و.. نباید در منزل استفاده گردد. فضای باز برای چنین وسایلی مناسب هستند.
حتی سیستم اگزوز خودروها هم باید به دقت بررسی شود تا محصولات احتراق به داخل اتاق ماشین نفوذ نکنند. چونکه حاوی گاز مونوکسید کربن هستند.
روش تشخیص گاز مونوکسید کربن در محیط
اولین و مهم ترین نشانه، ناقص سوزی است. در اثر کمبود اکسیژن به هنگام سوختن، مقدار نور و گرمای کمتری تولید می شود و اصطلاحا به سوزی صورت نمی گیرد. رنگ شعله وسایل گاز سوز در شرایط به سوزی، آبی رنگ است ولی در هنگام سوختن ناقص به رنگ قرمز تغییر رنگ پیدا می کند. وجود سنسورها و دتکتورهای کربن مونوکسید می تواند در تشخیص وجود گاز کربن مونوکسید موثر باشد اما استفاده از این وسایل خیلی رایج نیست. از آنجائیکه این گاز بدون رنگ و بو است بیشترین علامت وجود چنین گازی در محیط بسته، اثرات اولیه آن بر انسان است.
علائم مسمومیت با گاز مونوکسید کربن
مهمترین نکته برای پیشگیری و درمان بموقع آشنایی کامل با علایم مسمومیت با گاز مونوکسید کربن است. این گاز بدون رنگ و بو به سختی قابل تشخیص می باشد و از علایم و تاثیرات آن بر بدن انسان میتوان به وجود آن پی برد. در صورت مواجهه با این گاز علایم گوناگونی در بدن ظاهر می شود که به دو دسته علایم مواجهه با سطح پایین و سطح بالای گاز مونوکسید تقسیم بندی می شود.
علائم مسمومیت در رویارویی با سطح پایین گاز کربن منوکسید
علائم مواجهه با غلظت پایین گاز مونوکسید همانند ویروس آنفلوانزا است اما این گاز سبب بالا رفتن دمای بدن نمی گردد. هر چه بیشتر در معرض این گاز قرار بگیرید علایم بدتر می شوند. همینطور هر چه موجود زنده کوچک تر باشد تاثیرپذیری آن از گاز زودتر اتفاق می افتد. از این مورد در گذشته در تشخیص زود هنگام گاز گرفتگی استفاده می کردند به این صورت که کارگران معدن به همراه خود یک پرنده با قفس به درون معدن می بردند و در صورت مشاهده ی مرگ پرنده به سرعت منطقه را ترک می کردند.
علائم اولیه مسمومیت با گاز مونوکسید کربن با غلظت کم به شرح زیر است:
سردرد و زدن نبض قوی بر روی شقیقه
حالت تهوع و استفراغ
سرگیجه
مشکل در تنفس و تنگی نفس
خستگی و بی حالی
دل درد
مشکل در سیستم بینایی
در صورت مواجهه ی طولانی مدت با مقادیر کم گاز کربن منوکسید، امکان دارد به مشکلات عصبی گرفتار شوید. مشکل در فکر کردن، تغییرات عاطفی و خلقی به شکل منظم، عصانیت های یک دفعه و یا تصمیمات غیر منطقی از دیگر نشانه های مواجهه ی طولانی مدت مسمومیت با گاز مونوکسید کربن است.
علائم مسمومیت در رویارویی با سطح بالای گاز کربن منوکسید
سرگیجه شدید و برهم خوردن تعادل
از دست دادن تعادل و هماهنگی (آتاکسی)
تنگی نفس و ضربان قلب بالا
درد قفسه سینه
اسپاسم عضلانی و تشنج
از دست دادن هوشیاری
مرگ طی چند دقیقه
اقدامات اولیه در رویارویی با مسمومیت گاز کربن مونوکسید
اولین و مهم ترین اقدام خارج کردن فرد مسموم از محیط است. ابتدا درها و پنجره ها را باز کنید تا هوای آزاد جریان یابد سپس مبادرت به خارج نمودن فرد از محیط کنید تا فرد مسموم در معرض هوای آزاد قرار گیرد. سپس سریعا فرد را به مرکز درمانی برسانید. از آنجائیکه اکسیژن رسانی تنها راه درمان است پس بایستی حتما فرد مسموم به مراکز درمانی جهت دریافت اکسیژن برده شود.
درمان مسمومیت با گاز کربن مونوکسید
برای درمان مسمومیت با گاز مونوکسید کربن هیچ داروی اختصاصی وجود ندارد و اکسیژن رسانی مهم ترین چاره درمانی برای این مسمومیت است. روش های اکسیژن رسانی مختلفی وجود دارد که در قدم اول عمدتا ماسک اکسیژن به فرد مسموم متصل می شود. استفاده از اتاقک هایپرباریک هم یکی از روش های درمانی موثر است. در این شیوه اکسیژن با غلظت بالا را در محیطی با فشار بالاتر از محیط، به فرد می رسد تا مولکول های منوکسید متصل شده به هموگلوبین جدا شده و اکسیژن جایگزین گردد. این شیوه برای درمان اشخاصی که به مدت طولانی در معرض گاز منواکسید بوده اند هم موثرترین روش است. برای دریافت نوبت اکسیژن درمانی می توانید از راه سامانه دکتر مایکو اقدام کنید.
توصیه می شود در استفاده از تجهیزات گرمایشی دقت عمل لازم را داشته باشید. اگر هر یک از علایم فوق را در خود یا دیگران مشاهده کردید احتمال نشت گاز منوکسید در محیط را حتما در نظر بگیرید. در دود سیگار و قلیان هم منوکسید کربن وجود دارد که می تواند در طولانی مدت صدمه زننده باشد ازاین رو بهتر است برنامه ی ترک اعتیاد به این موارد هم مدنظر داشته باشید. تحقیقات در مورد مواجهه طولانی مدت با میزان کم منوکسید و نشانه های حاصل از آن همچنان ادامه دارد اما نتیجه گیری کلی این است که مواجهه طولانی مدت می تواند مشکلات عصبی را ایجاد نماید.
منبع: ravanema.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب